Compost in de boomkwekerij: "De kwaliteit van de bodem is onlosmakelijk verbonden met het gehalte aan organische stof."

Boomkwekerij Sylva is een gevestigde waarde op het gebied van bos- en haagplantsoen. Hun maatschappelijk verantwoord en kwalitatief hoogstaand imago dragen ze hoog in het vaandel. De keuze voor duurzame groencompost past perfect in dit kader. En voor die kwaliteitscompost rekenen ze al jaren op de composteersite van IVM, uitgebaat door Renewi in Eeklo. 

 “Aangezien wij werken met plantsoen op blote wortel is de bodemkwaliteit zeer belangrijk voor ons”, zegt Lieven De Backer van Boomkwekerij Sylva in een uitzending op Plattelandstv over hun reeds jarenlange, bewuste keuze voor Vlaco-kwaliteitscompost. “Want een plant die groeit in een bodem die niet optimaal is of die niet van goeie kwaliteit is, geeft natuurlijk geen goeie wortels en dat zou problemen geven voor de groei nadien bij de klant.” 

Tijd voor een diepte-interview met Lieven De Backer over het belang van organische stof voor hun sector, hun bewuste duurzame keuzes, het belang van een goed bodemleven en hun teeltstrategie. 

In welke periode van het jaar gebruiken jullie het meest compost? 

Het voorjaar – de periode april/mei - is voor ons de meest drukke periode in de kwekerij. Op dat moment wordt het gros van onze gewassen aangeplant en uitgezaaid. Dit is dan ook voor ons de periode waar we het meest compost gebruiken. Bij goede weersomstandigheden wordt er ook in het najaar aangeplant en uitgezaaid. Gezien we veelal in een meerjarige teelt zitten, wordt ook op dat moment een compostgift toegepast. 

Hoelang gebruiken jullie al compost en zien jullie concrete resultaten?

Wij gebruiken al meer dan 20 jaar intensief groencompost. Ik spreek dan over hoeveelheden van 500 à 1.000 ton/jaar, afhankelijk van het productieplan. Het organischestofgehalte omhoog krijgen is een werk van lange adem en het is heel moeilijk om dat aan één enkel aspect toe te wijzen. Een combinatie van goede landbouwpraktijken is hiervoor vereist. We zitten ook met redelijk wat pachtpercelen en in rotaties met andere landbouwers, dus in de praktijk is het moeilijk om eenduidig te zeggen dat de toepassing van compost alleen onze bodemkwaliteit in stand houdt, laat staan verbetert. Feit is wel dat uit onze bodemstalen er op bepaalde percelen een lichte vooruitgang in organischestofgehalte te merken is, op andere blijft het stabiel. En het structureel gebruik van compost heeft daar ongetwijfeld een groot aandeel in.

Raad jij compostgebruik aan je concullega’s boomkwekers?

Iedereen moet vooral voor zichzelf uitmaken wat het beste product is voor zijn of haar bedrijf. Compost is makkelijk in gebruik, werkt zeer mooi in en is in verhouding ook een goedkoop product, als je bekijkt wat je ervoor terug krijgt. Wij hebben in al die jaren nog geen enkele vracht moeten terugsturen omwille van kwaliteitsproblemen, dus we zijn heel tevreden. En uiteraard, met het steeds strenger wordende mestdecreet, steekt groencompost er bovenuit tegenover andere organische meststofstromen als het gaat over de aanvoer van een maximale hoeveelheid organische stof ten opzichte van de minimale nutriëntentoevoer. En dat wordt echt nog belangrijker in de toekomst. Misschien is een combinatie van stalmest en groencompost ook een mooie optie. Een combinatie van verschillende organische materialen lijkt mij voor de stimulering van het bodemleven ook een belangrijke meerwaarde.

Wat onderscheidt een bodem voor bos- en haagplantsoen van een landbouwbodem? Zijn er specifieke noden?

Voor ons is het zeer belangrijk dat we kunnen werken op lichte zandbodems om een optimale kieming van zaden en een optimale groei van de wortels te kunnen garanderen. Zandleembodems en zwaardere bodems, daar kunnen wij geen bosplantsoen op kweken. De  bodemtextuur is dus al een eerste vereiste als we percelen zoeken om op te zaaien of te planten.
Verder is een goede afwatering heel belangrijk. Te natte percelen zorgen voor heel veel uitval. Ons plantsoen blijft dikwijls de hele winter staan op het veld, waardoor bij veel regen en slechte afwatering de wortels te lang in het water blijven staan en kunnen beginnen rotten. Sommige zaden kunnen tussen de 1.000 en 2.000 euro/kg kosten, vandaar ook dat we er alles aan doen om onze planten alleen op de best mogelijke percelen uit te zaaien of uit te planten.  

Compost zorgt voor een goede bodemstructuur: compost levert stabiele organische stof aan de bodem, dit zorgt voor stevige bodemaggregaten. Compost is als het ware een goede ‘lijm’ om de zand-, klei- en leempartikels samen te houden. Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat een goede bodemstructuur ervoor zorgt dat de bodem beter gewapend is tegen verdichting, verslemping en erosie.

Kent het gebruik van groencompost nog andere voordelen voor jullie? 

Voor ons is het ook belangrijk dat er weinig grove organische resten overblijven na het uitspreiden. We gebruiken een fijn afgezeefde compost en dan is onderploegen niet nodig, maar kan alles ingespit worden. Dit is zeker ook interessant op percelen waar een deel van het plantsoen nog moet blijven staan en er dus geplant of gezaaid moet worden tussen. Bij het gebruik van stalmest blijven stukken mest vaak op de bodem liggen en die vormen een belemmering tijdens het zaaien of planten. Bij stalmest moet je dus onderploegen. Door de aanwezigheid van een ploegvoor middenin het perceel is onderploegen niet mogelijk. In dergelijke situaties is het gebruik van groencompost dus veel makkelijker dan stalmest.

Hebben jullie ooit al problemen gehad met de kwaliteit (zuiverheid, onkruidzaden, rijpheid) van compost? 

Wij hebben nog nooit een vracht moeten terugsturen vanwege kwaliteitsproblemen. Ook naar onkruidzaden merken we weinig problemen. De rijpheid van compost is voor ons belangrijk. We laten de compost tijdig aanvoeren zodat hij nog enkele weken kan narijpen op onze eigen site. 

Wat heeft de bodem naast compost nog nodig qua bemesting en met welke meststoffen combineren jullie de compost?

Bos en haagplantsoen heeft eigenlijk relatief weinig nutriënten nodig als je het vergelijkt met klassieke land – en tuinbouwteelten. Dat is ook al uit onderzoek gebleken. Naast een organische bemesting gaan wij nog wat bijbemesten via een stikstofgift van rond de 50 eenheden/ha. Afhankelijk van de staalnames wordt daarnaast ook nog bekeken of er een specifieke nood is aan kalium of magnesium. In dat geval trachten we indien nodig bij te passen. Maar hoge kunstmeststofgiften behoren alleszins tot het verleden. Het belangrijkste is sowieso een gezonde bodem mét een hoog organischestofgehalte. Daar komen we al heel erg ver mee.

Bedrijven die organisch-biologische afvalstoffen verwerken tot meststof of bodemverbeterend middel (zoals compost of digestaat), zijn wettelijk verplicht over een keuringsattest te beschikken. Dit certificaat garandeert dat de verwerking op een kwaliteitsvolle wijze gebeurt en dat de compost of het digestaat als grondstof gebruikt kan worden. Vlaco is erkend als certificeringsinstelling om keuringsattesten af te leveren. Vlaco neemt hiervoor stalen en laat deze door erkende labo’s analyseren en doet daarnaast ook bedrijfsaudits. Compostproducenten kunnen zich bovendien vrijwillig engageren voor het Vlaco-label, een extra keurlabel voor compost.

Ontdek meer in dit filmpje: 

In kader van het Interreg Project Soilcom

Meer lezen over compostgebruik? 

>> Meer hier meer én nog meer over compostgebruik